تست‌های ژئوفیزیک خاک
تست‌های ژئوفیزیک خاک مجموعه‌ای از روش‌های غیرمخرب برای بررسی ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی خاک و لایه‌های زیرسطحی هستند. این آزمایش‌ها معمولاً در مطالعات زمین‌شناسی مهندسی، پروژه‌های عمرانی، شناسایی منابع آب زیرزمینی و ارزیابی پتانسیل زمین‌لرزه استفاده می‌شوند.
1. آزمایش لرزه‌نگاری (Seismic Tests)
این تست‌ها بر اساس انتشار امواج لرزه‌ای در خاک و سنگ انجام می‌شوند:
- آزمایش سرعت موج برشی (Vs) و موج فشاری (Vp) – تعیین مشخصات دینامیکی خاک و سنگ، استفاده در طراحی مقاوم‌سازی لرزه‌ای.
- آزمایش MASW (تحلیل چندکاناله امواج سطحی) – بررسی سرعت موج برشی و تعیین پروفیل خاک.
- آزمایش HVSR (نسبت طیفی امواج سطحی و حجمی) – تعیین عمق سنگ بستر و ویژگی‌های دینامیکی لایه‌های خاک.
2. آزمایش ژئوالکتریک (Geoelectrical Tests)
این تست‌ها بر پایه اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی خاک انجام می‌شوند:
- آزمایش مقاومت ویژه الکتریکی (ERT – Electrical Resistivity Tomography) – بررسی لایه‌های زیرسطحی، شناسایی آب‌های زیرزمینی و تشخیص حفرات.
- آزمایش پلاریزاسیون القایی (IP – Induced Polarization) – بررسی ویژگی‌های الکتروشیمیایی خاک و تشخیص منابع معدنی.
3. آزمایش مغناطیس‌سنجی (Magnetometry)
این تست برای شناسایی ناهنجاری‌های مغناطیسی ناشی از تغییرات زمین‌شناسی یا وجود سازه‌های مدفون به‌کار می‌رود.
4. آزمایش GPR (Ground Penetrating Radar – رادار نفوذی زمین)
- بررسی عمق و ساختار لایه‌های خاک
- شناسایی حفرات، شکستگی‌ها و تأسیسات مدفون
5. آزمایش گرانی‌سنجی (Gravimetry)
این روش برای تعیین تغییرات چگالی لایه‌های زمین و شناسایی حفرات زیرسطحی و گسل‌ها استفاده می‌شود.
کاربردهای تست‌های ژئوفیزیک خاک
✔ بررسی شرایط زمین برای ساخت‌وساز
✔ شناسایی منابع آب زیرزمینی و حفرات
✔ ارزیابی خطرات زمین‌لرزه و پایدارسازی شیب‌ها
✔ تعیین لایه‌های خاک و بستر سنگی
این تست‌ها اطلاعات حیاتی برای طراحی مهندسی و ارزیابی مخاطرات زمین‌شناسی فراهم می‌کنند و در پروژه‌های بزرگ عمرانی، سدسازی و خطوط لوله‌گذاری بسیار کاربرد دارند.
